EROL AKYAVAŞ
MÂNÂ GEREK, DAVA GEREKMEZ
15.12.2023 – 27.01.2024
Erol Akyavaş’ın çoğu ilk kez izleyiciyle buluşacak eserlerinden oluşan kişisel sergisi Mâna Gerek, Dava Gerekmez, 15 Aralık 2023 – 27 Ocak 2024 tarihleri arasında Galeri Nev İstanbul’da gerçekleşiyor. Akyavaş’ın üretiminin çeşitliliğini ve derinliğini farklı dönemlerinden seçilen eser gruplarıyla sunan sergide, modernitenin sembollerini kullanarak geliştirdiği sanat yolculuğunun uğrak noktalarını detaylıca okumak mümkün olacak.
Batı dışı modernite arayışının en başarılı isimlerinden olan Akyavaş, Güzel Sanatlar Akademisi’nde Bedri Rahmi Eyüboğlu atölyesinde resimle tanışmış, daha sonra Floransa Güzel Sanatlar Akademisi’nde Rönesans ustalarını öğrenmiş ve Paris’teyse André Lhote ve Fernand Léger atölyelerinde çalışarak pratiğinin yanı sıra sanat kuramı alanındaki perspektifini de geliştirmiştir. 1954’te New York’a giden sanatçı, 1955 yılından itibaren farklı müze ve galerilerde birçok sergi açar, 1967’de ise Amerika’ya yerleşir. New York’ta geçirdiği kimi sıkıntılı günlerde tasavvufun tutunduğu bir tür ip olduğunu söyleyen Akyavaş, önceleri mimarlık eğitimi etkisiyle sıra dışı mimari perspektifli geometrik yapılı resimler yapsa da 1980’lerin başından itibaren İslam ve tasavvuf felsefesine göndermeler yapmaya başlar. Sanat dilinde yerel ikonografik mirasın kaynakları, Doğu felsefesi ve mistisizmi, tasavvuf gibi düşünce dünyaları ve sembolleri her zaman ön planda görülür. Yıllar boyu İstanbul ile New York arasında yaşamanın getirdiği doğal bir sonuç olan Doğu-Batı senteziyle sürdürdüğü hayatı ve çok fazla ilgi alanına sahip olması, onun düşünsel evreninde büyük bir zenginlik ve çeşitlilik yaratır. Yazılar, semboller, renk arayışları, formel denemeler, mimari unsurlar, ışık-gölge kullanımı, Doğu’nun ilahi ve ruhani derinliğiyle birleşerek özgün bir dünyayı yansıtır. Modern Batı sanatının dilini kullanarak sanat serüvenine başlayan sanatçının Doğu ve özellikle Sufi estetiğe duyduğu ilgiyle gelişen sanat üretiminde kat ettiği tüm evreler, sanatında çok sesli bir ifade alanı oluşturarak izleyiciyle derin bağlar kurar.
Akyavaş’ın sanatının ilgi alanı sadece mistisizm üzerine değil, aksine çok kültürlülüğün insanlığa sunduğu tarihsel ve içsel bir birikim üzerine kurulmuştur. Ortaçağ kent planlarından labirent ve kalelere, örülmüş duvarlardan hatlara, erotik figürlerden minimal soyutlamalara, ikonalardan minyatürlere ve fermanlara uzanan evren, aslında Erol Akyavaş’ın entelektüel ve estetik birikimlerinin yüzeye çıkışıdır. Bunca çeşitliliğe rağmen, tüm sanatsal üretimini birbirine bağlayan veya bir arada tutan ortak bir köz her zaman mevcuttur.
Çağdaş sanatın diliyle tasavvuf felsefesinin düşüncesi ve sanatsal betimlemelerini bir arada çözümleyen Akyavaş’ın yeni sergisi, çeşitli tematik ve biçimsel özellikleri üzerinden gruplanan bir seçkide; “Kaligrafik Çalışmalar”, “Kentler”, “İkonalar”, “Sufi Soyutlamalar”, “Modern Anlatımlar”, “Sürreal Peyzajlar”gibi çeşitli alt başlıklarla Galeri Nev İstanbul’da buluşuyor.
Sanatçı Hakkında:
Akyavaş (1932, Ankara-1999, İstanbul) Paris’e gitmeden önce İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun atölyesine konuk öğrenci olarak katıldı. Paris’te Fernand Léger ve André Lhote’un atölyelerinde çalıştı. Erken 1950’lerden itibaren, özellikle ABD’de olmak üzere İngiltere, Avrupa, Rusya ve Orta doğu’da kişisel sergiler düzenledi. Sanatçı aynı zamanda 1. Uluslararası İstanbul Çağdaş Sanat Sergileri’ne (1987) ve 2. Uluslararası İstanbul Bienali’ne (1989) katıldı.1954’ten 1999’daki vefatına kadar New York ve İstanbul arasında yaşadı. Vefatının hemen ardından 2000 yılında Dolmabahçe Kültür Merkezi’nde ve 2013’te İstanbul Modern’de gerçekleşen retrospektifleri, yarım yüzyılı aşan çalışmalarının kapsamlı bir envanterini oluşturdu. Eserleri, aralarında İstanbul Modern, Odunpazarı Modern Müze (OMM), British Museum, The Museum of Modern Art (MoMA) ve Metropolitan Museum’un da bulunduğu yerel ve uluslararası koleksiyonlarda yer almaktadır.
* Yunus Emre’nin “Bize Didâr Gerek Dünya Gerekmez” şiirindeki bir dizeden alınan sergi başlığı Mânâ Gerek, Dava Gerekmez, Erol Akyavaş’ın 1993 tarihli bir litografisinin de adıdır.
